
تصفیهشدن همیشه باعث بهبود خواص و یکرنگشدن هر چیزی میشود. آب وقتی تصفیه میشود، بسیاری از ناخالصیها و املاح آن گرفته میشود و کیفیت بالاتری پیدا میکند. در هر گروه و سازمانی که تصفیهسازی صورت میگیرد، نتایج مثبت کار و یکدست بودن اعضا بسیار بیشتر میشود. اما آیا تصفیهشدن، همیشه باعث این نتایج مفید و خوب میشود؟! شاید زیاد شنیده باشید که روغن تصفیهشده، برای خودروها چندان خوب نیست و همه افراد، از استفاده از آنها دوری میکنند. اما چرا روغنی که چندین عملیات پاکسازی و تصفیهسازی روی آن صورت میگیرد، چندان کیفیت بالایی ندارد و مناسب استفاده در همه خودروها نیست؟ این بحث یکی از مباحث مهم در مهندسی مکانیک است که در مبحث روانکاری قطعات درون خودرو، اهمیت پیدا کرده است.
ابتدا باید اشاره کنیم که روغنها در 2 مرحله تصفیه میشوند تا ناخالصیها و ترکیبات ناهماهنگ با آنها، از روغن حذف شوند. روغنی که در مرحله اول به دست میآید به نام روغن تصفیه اول معروف است که در ساخت روغنهای صنعتی و روغن موتور و سایر روانکارها مورد استفاده قرار میگیرد. اما روغنی که از تصفیه روغنهای کارکرده و روغن سوختهها به دست میآید به نام روغن تصفیه دوم است. این روغن اگر به شکل اصولی جمعآوری شده باشد و به روشهای مدرن تصفیه شود، میتواند در ساخت دوباره یک روغن باکیفیت، مورد استفاده قرار بگیرد. اما به دلایلی مثل هزینه بالای تصفیه روغنهای کارکرده و از همه مهمتر مخلوط شدن انواع روانکارها با هم هنگام جمعآوری، این روغنها کارایی خوبی نخواهند داشت.
در همایشی علمی که به همین مبحث میپرداخت، به چند مشکل عمده این روغنها و همچنین طرز تهیه و تصفیه آنها که نه در پالایشگاههای بزرگ، بلکه در تصفیهخانههای کوچک و نهچندان پیشرفته موجود در کشورمان انجام میشود، پرداخته شد که دانستن آنها میتواند مفید باشد.
از بزرگترین مشکلاتی که درباره این روغنها به وجود میآید، در اولین مرحله یعنی مرحله جمعآوری و ذخیرهسازی آنها رخ میدهد. روغنهای کارکرده یا اصطلاحا همان روغن سوخته را از تعمیرگاهها و مراکز تعویض روغن جمعآوری میکنند. در این مکانها، معمولا انواع روغنها با کیفیت و گرانرویهای مختلف با هم مخلوط میشوند. ضمن اینکه ممکن است روغنهای مخصوص برای خودروهای دیزلی و بنزینی نیز با هم مخلوط شوند. از همه مهمتر اینکه سایر روانکارها و حتی گریسها نیز ممکن است در این مراکز با روغنها ترکیب شوند، چراکه حین بازدید قسمتهای مختلف خودرو، گریسهای اضافی به همان ظرف روغن سوخته نیز برگشت داده میشوند.
واسکازینها و حتی آب نیز ممکن است به این ترکیبات راه پیدا کنند و حتی دیده شده که برخی از این مراکز به روغن سوختههای خود، گازوئیل نیز اضافه میکنند! حتی ممکن است برخی از این مایعات که باهم ترکیب شدهاند و در یک محل جمعآوری میشوند، دارای خواص متضادی با هم نیز باشند.