
کلاچ چیست؟
به صورت کلی، کلاچ یک قطعه متحرک است که حرکت چرخشی ایجاد شده توسط یک شفت را به یک شفت دیگر انتقال میدهد. در حقیقت کلاچ بین جعبه دنده و موتور ارتباط برقرار میکند. همان طور که در ابتدای این مطلب ذکر شد، سیستم کلاچ در ابتدا نیروی تولید شده توسط موتور را به جعبه دنده خودرو منتقل میکند. در مرحله بعدی، این نیروی انتقال یافته شده به جعبه دنده، به سمت چرخهای خودرو منتقل میشود.
همان طور ک مشاهده میکنید، سیستم کلاچ نقش بسیار مهمی در انتقال نیرو و به حرکت درآوردن خودرو دارد. خود سیستم کلاچ نیز از بخشهای مختلفی تشکیل شده است. دیسک و صفحه کلاچ از مهمترین اجزای سیستم کلاچ هستند که در انتقال این نیروها نقش بسیار مهمی دارند. دیسک و صفحه کلاچ به کمک یک سری ورقه، به یک صفحه فولادی محکم پرچ میشوند. صفحات فولادی که این دو قطعه بر روی آنها نصب میشود، دارای فنرهای پیچشی هستند. این صفحات فولادی به کمک فنرهای پیچشی که دارند، حرکتهای دورانی ایجاد شده توسط موتور خودرو را به جعبه دنده منتقل میکنند.
سیستم کلاچ به کمک رابطی به نام پدال کلاچ در دسترس راننده قرار میگیرد. زمانی که راننده پدال کلاچ را فشار میدهد، ارتباط ایجاد شده بین موتور و جعبه دنده به صورت موقتی قطع میشود. دیسک و صفحه کلاچ قطعاتی هستند که این ارتباط را به وجود میآورند. قطع شدن این ارتباط به راننده این اجازه را میدهد که بتواند دندۀ خودرو را تغییر دهد. در بخشهای بعدی، عملکردها و وظایف دیسک و صفحه کلاچ را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار میدهیم.
دیسک کلاچ چیست؟
همان طور که در بخشهای قبلی ذکر شد، این قطعه، یکی از اجزای تشکیل دهنده سیستم کلاچ است. دیسک کلاچ از لحاظ ظاهری، شکلی حلقوی دارد. این قطعه درون پوسته سیستم کلاچ قرار دارد. دیسک کلاچ باید در جای خود ثابت بماند. برای ثابت نگه داشتن این قطعه، از قطعاتی مانند فنر کلاچ، زبانه و خار استفاده میشود. البته ثابت ماندن دیسک کلاچ تنها در جهت عرضی است. یعنی دیسک کلاچ در جهت طولی میتواند جابهجا شود.
در حقیقت این قطعه به کمک فشرده سازی فنر کلاچ، توانایی جدا شدن از صفحه کلاچ را پیدا میکند. جدا شدن دیسک کلاچ از صفحه کلاچ، امری مهم و ضروری برای قطع ارتباط بین موتور و جعبه دنده هنگام تعویض دنده است. وظیفه اصلی این قطعه، انتقال نیروی تولید شده توسط موتور به سمت جعبه دنده خودرو است. هنگامی که راننده دنده خودرو را افزایش میدهد، دیسک کلاچ نیروی بیشتری را به سمت چرخ دندهها منتقل کرده و باعث افزایش سرعت خودرو میشود.
صفحه کلاچ چیست؟
یکی دیگر از مهمترین اجزای تشکیل دهنده سیستم کلاچ، صفحه کلاچ است. وظیفه اصلی این قطعه، فراهم آوردن شرایطی برای به حرکت در آمدن سایر قسمتهای تشکیل دهنده سیستم کلاچ است. از لحاظ ظاهری، صفحه کلاچ شکلی دایرهای دارد. هر دو سمت این صفحه، از ضریب اصطکاک بالایی برخوردار هستند. دلیل این امر این است که دو سمت صفحه کلاچ، توسط لنتهای مخصوصی پوشانده شده است.
صفحه کلاچ قطعهای است که به طور دائم با دیسک کلاچ در ارتباط میباشد. البته دیسک کلاچ با فشرده سازی فنر کلاچ، به صورت موقتی میتواند از صفحه کلاچ جدا شود. هنگامی که دیسک به صفحه کلاچ فشار وارد میکند، صفحه کلاچ با فلایویل نیز تماس پیدا کرده و با آن ارتباط برقرار میکند. یک توپی هزار خاری در درون صفحه کلاچ تعبیه شده است. وظیفه اصلی این توپی، برقراری ارتباط و درگیری با شفت ورودی جعبه دنده خودرو میباشد.
لازم به ذکر است با گذشت زمان و فعالیت صفحه کلاچ، این قطعه دچار فرسودگی میشود. علت این فرسودگی، اصطکاک بسیار زیادی است که در دو طرف این قطعه وجود دارد. بنابراین با گذشت زمان، صفحه کلاچ باید تعویض شود. در نظر داشته باشید که با رعایت برخی از اصول رانندگی، میتوان عمر صفحه کلاچ را افزایش داد. برخی از مواردی که موجب کاهش طول عمر صفحه کلاچ میشوند، به شرح زیر است.